Biernik (Akkusativ) – wprowadzenie i zastosowanie

W tej lekcji poznasz funkcję biernika (Akkusativ): odpowiada na pytania wen? was? (kogo? co?). Nauczysz się rozpoznawać i stosować formy rodzajników w bierniku, używać zaimków osobowych w bierniku oraz budować poprawne zdania z często używanymi czasownikami (np. haben, sehen, kaufen, brauchen).

W sklepie i w domu – proszę to, kupuję tamto

Marta

Hallo Tim! Ich gehe heute in den Supermarkt. Brauchst du etwas?

Tim

Hallo Marta! Ja, ich brauche den Reis und die Tomaten. Hast du auch das Brot?

Marta

Ich habe das Brot schon. Ich sehe im Angebot den Apfelkuchen – willst du den?

Tim

Den Apfelkuchen? Ja, den nehme ich gern. Und ich kaufe noch einen Apfel für unterwegs.

Marta

Super. Ich schreibe die Liste: den Reis, die Tomaten, den Apfelkuchen, einen Apfel.

Tim

Vergiss bitte den Saft nicht. Ich sehe zu Hause oft die Serie am Abend und trinke den Saft dazu.

Marta

Kein Problem. Ich finde den Saft leicht. Brauchst du sonst noch etwas?

Tim

Nein, das ist alles. Ich bezahle später und hole die Tasche. Danke!

Marta

Gern. Ich sehe dich am Abend. Wir kochen die Suppe und essen den Kuchen.

Pokaż tłumaczenie

Słownictwo kluczowe

Poniższy zestaw pomoże Ci rozpoznawać dopełnienie bliższe (biernik) i poprawnie używać rodzajników oraz zaimków w praktycznych sytuacjach (zakupy, dom, rodzina).

kogo? co? (pytania biernika)

wen? was?

potrzebować (czegoś)

brauchen

mieć

haben

widzieć

sehen

kupować

kaufen

lista zakupów

die Einkaufsliste

ryż

der Reis

pomidory

die Tomaten

jabłko

der Apfel

szarlotka / placek jabłkowy

der Apfelkuchen

sok

der Saft

zupa

die Suppe

ciasto

der Kuchen

seria / serial

die Serie

w promocji

im Angebot

torba

die Tasche

ten (biernik, r.m.)

den

tę (biernik, r.ż.)

die

to (biernik, r.n.)

das

jakiegoś (biernik, r.m.)

einen

jakąś (biernik, r.ż.)

eine

jakieś (biernik, r.n.)

ein

żadnego (biernik, r.m.)

keinen

żadnej (biernik, r.ż.)

keine

żadnego (biernik, r.n.)

kein

liczb. mnoga: te / żadnych (biernik)

die / keine

proszę (uprzejmie)

bitte

czy (pytanie ogólne)

hast du ...?

nie zapomnij

vergiss nicht

to wszystko

das ist alles

mnie

mich

ciebie

dich

jego

ihn

ją

sie

je (to)

es

nas

uns

was

euch

ich (biernik)

sie

Pana/Panią/Państwa

Sie

Gramatyka i struktury

1) Funkcja biernika (Akkusativ): odpowiada na pytania wen? was? (kogo? co?). W zdaniu zwykle dotyczy dopełnienia bliższego: Niem.: Ich sehe den Film. — PL: Widzę film. Niem.: Wir kaufen die Tomaten. — PL: Kupujemy pomidory.

2) Rodzajniki w bierniku:

• R.męski: der → den, ein → einen, kein → keinen Niem.: Ich brauche den Reis. — PL: Potrzebuję ryżu. Niem.: Er kauft einen Apfel. — PL: On kupuje jabłko. Niem.: Sie hat keinen Saft. — PL: Ona nie ma soku.
• R.żeński: die → die, eine → eine, keine → keine (bez zmiany) Niem.: Ich sehe die Serie. — PL: Oglądam serial.
• R.nijaki: das → das, ein → ein, kein → kein (bez zmiany) Niem.: Wir haben das Brot. — PL: Mamy chleb.
• L.mn.: die → die, keine → keine (bez zmiany) Niem.: Ich kaufe die Tomaten. — PL: Kupuję pomidory.

3) Zaimki osobowe w bierniku: mich, dich, ihn, sie, es, uns, euch, sie, Sie Niem.: Kannst du mich sehen? — PL: Czy możesz mnie zobaczyć? Niem.: Ich nehme ihn / sie / es. — PL: Wezmę go / ją / je. Niem.: Wir besuchen euch. — PL: Odwiedzimy was.

4) Szyk zdania prostego: podmiot – orzeczenie – (inne elementy) – dopełnienie w bierniku Niem.: Ich kaufe den Apfel heute. — PL: Kupuję jabłko dzisiaj. Niem.: Heute kaufe ich den Apfel. — PL: Dzisiaj kupuję jabłko. (inwersja, ale sens ten sam)

Mini-łączniki i frazy grzecznościowe (NIEM + PL): bitte — proszę; danke — dziękuję; Entschuldigung — przepraszam; ich möchte… — chciałbym/chciałabym… (używaj ostrożnie jako zwrotu; w tej lekcji preferujemy konstrukcje bez nowych trybów); das ist alles — to wszystko.

Czytanie / Słuchanie modelowe

Poniżej dłuższy przykład ogłoszenia i krótkiej historii zakupowej z użyciem biernika.

Ten sam tekst z tłumaczeniem: Niem.: Heute mache ich eine Einkaufsliste für meine Familie. Ich brauche den Reis, die Tomaten und das Brot. — PL: Dziś robię listę zakupów dla mojej rodziny. Potrzebuję ryżu, pomidorów i chleba. Niem.: Im Supermarkt sehe ich den Apfelkuchen im Angebot, und ich nehme den Apfelkuchen für den Abend. — PL: W supermarkecie widzę szarlotkę w promocji i biorę ją na wieczór. Niem.: Zu Hause schaut meine Schwester die Serie, und wir trinken den Saft. — PL: W domu moja siostra ogląda serial, a my pijemy sok. Niem.: Später koche ich die Suppe und schneide den Kuchen. — PL: Później gotuję zupę i kroję ciasto. Niem.: Am Ende habe ich alles: den Reis, die Tomaten, das Brot, den Saft und den Apfelkuchen. — PL: Na końcu mam wszystko: ryż, pomidory, chleb, sok i szarlotkę.

Pytania sprawdzające (PL):

1. Co autor bierze w promocji na wieczór?
2. Co piją w domu podczas oglądania serialu?
3. Jakie dwa dania przygotowuje autor później?
4. Wymień przynajmniej trzy produkty z finalnej listy.
5. Jakiego przypadku gramatycznego użyto przy „den Apfelkuchen”, „den Saft”?

Ćwiczenia

1) Uzupełnij lukę prawidłowym rodzajnikiem w bierniku (den/die/das/einen/eine/ein/keinen/keine/kein)

a) Ich sehe _ Film. b) Wir kaufen _ Tomaten. c) Er hat _ Brot. d) Sie braucht _ Apfel. e) Ich habe _ Saft nicht. f) Heute nehme ich _ Apfelkuchen.

2) Zastąp rzeczownik zaimkiem w bierniku (mich, dich, ihn, sie, es, uns, euch, sie, Sie)

Przykład: Ich sehe den Film. → *Ich sehe ihn*. a) Ich kaufe die Tomaten. → … b) Wir haben das Brot. → … c) Er braucht den Saft. → … d) Sie sieht den Apfelkuchen. → … e) Ich besuche euch morgen. (już jest zaimek; przepisz zdanie poprawnie)

3) Transformacje: przestaw szyk z okolicznikiem na początek zdania

Przykład: Ich kaufe den Reis heute. → Heute kaufe ich den Reis. a) Ich sehe den Kuchen am Abend. → … b) Wir trinken den Saft zu Hause. → … c) Ich schreibe die Einkaufsliste jetzt. → …

4) Tłumaczenia krótkie (PL → DE) – użyj biernika

a) Widzę szarlotkę. b) Potrzebujemy ryżu i chleba. c) Ona kupuje pomidory. d) Mam sok, ale (ale = „aber”) biorę też jabłko. e) To wszystko.

5) Dobieranka: Połącz początek z właściwym zakończeniem

1. Ich brauche …
2. Er sieht …
3. Wir haben …
4. Sie kauft …
5. Heute nehme ich …

A. den Saft. B. die Tomaten. C. den Apfelkuchen. D. den Reis. E. das Brot.

Pisanie (produkcja)

Zadanie: Napisz krótki e-mail do przyjaciela/przyjaciółki (4–6 zdań) o zakupach na wspólny wieczór. Użyj biernika, wymień 4–5 produktów i jedno zdanie z przestawionym szykiem (okolicznik na początku).

Rama (PL):

• Przywitanie.
• Cel: robisz listę zakupów.
• Wymień produkty w bierniku (kogo? co?).
• Jedno zdanie zaczynające się od okolicznika czasu/miejsca.
• Zakończenie (to wszystko, podziękowanie).

Model (DE + PL):

Niem.: Hallo Lea, heute mache ich die Einkaufsliste für unseren Abend. — PL: Cześć, Lea, dziś robię listę zakupów na nasz wieczór. Niem.: Ich brauche den Reis, die Tomaten und das Brot. — PL: Potrzebuję ryż, pomidory i chleb. Niem.: Im Supermarkt sehe ich den Apfelkuchen und nehme ihn. — PL: W supermarkecie widzę szarlotkę i biorę ją. Niem.: Zu Hause trinken wir den Saft und essen den Kuchen. — PL: W domu pijemy sok i jemy ciasto. Niem.: Das ist alles, danke! — PL: To wszystko, dziękuję!

Kultura i wskazówki egzaminacyjne

• Grzeczność i rejestr: w krótkich wiadomościach do znajomych używamy form nieformalnych (du). W pismach formalnych stosuje się Sie (wielką literą).
• Układ listy zakupów: po niemiecku często używa się rzeczowników z rodzajnikiem w odpowiednim przypadku, np. den Reis, die Tomaten.
• Pułapki: pamiętaj, że tylko rodzaj męski zmienia rodzajnik w bierniku: der → den, ein → einen, kein → keinen.
• Egzamin: sprawdzaj konsekwencję przypadku przy czasownikach typu haben, kaufen, sehen, brauchen – one zwykle biorą Akkusativ.

Checklista przed oddaniem wypowiedzi (PL):

• Czy każdy produkt w roli dopełnienia ma biernik?
• Czy rodzajniki dla r.m. są poprawne (den/einen/keinen)?
• Czy zastosowałeś 1 zdanie z okolicznikiem na początku?
• Czy użyłeś kilku łączników/fraz grzecznościowych (np. bitte, danke, das ist alles)?
• Czy zdania są krótkie, poprawne i spójne?

Podsumowanie i praca domowa

Nauczyłeś(-aś) się (PL):

• rozpoznawać i stosować biernik (Akkusativ);
• odmieniać rodzajniki w bierniku (szczególnie r.m.);
• używać zaimków w bierniku;
• budować poprawne zdania z haben, sehen, kaufen, brauchen.

Niezbędne zwroty (DE + PL):

• Ich brauche den Reis. — Potrzebuję ryżu.
• Ich sehe den Apfelkuchen. — Widzę szarlotkę.
• Wir kaufen die Tomaten. — Kupujemy pomidory.
• Hast du das Brot? — Czy masz chleb?
• Vergiss den Saft nicht. — Nie zapomnij o soku.
• Heute nehme ich den Kuchen. — Dzisiaj biorę ciasto.
• Das ist alles. — To wszystko.
• Ich habe keinen Saft. — Nie mam soku.
• Wir trinken den Saft. — Pijemy sok.
• Zu Hause sehen wir die Serie. — W domu oglądamy serial.
• Ich schreibe die Einkaufsliste. — Piszę listę zakupów.
• Kannst du ihn holen? — Czy możesz go wziąć?

Praca domowa (PL): Napisz własny e-mail (5–7 zdań) o planowanych zakupach na rodzinny obiad. Użyj co najmniej 5 rzeczowników w bierniku (w tym 2 r.m.), jednego zdania z okolicznikiem na początku oraz dwóch zaimków w bierniku (np. ihn, sie, es). Dołącz polskie tłumaczenie pod spodem.