Moduły kursu maturalnego z geografii 2026

Metody badań geograficznych

Program uczy odczytywania i interpretowania materiałów kartograficznych oraz przekształcania ich na cyfrowe zasoby do dalszej analizy. Uczestnicy poznają praktyczne stosowanie narzędzi GIS do przetwarzania, wizualizacji i zarządzania informacjami przestrzennymi. Na koniec potrafią identyfikować i oceniać wzorce oraz relacje w rozmieszczeniu zjawisk geograficznych, formułując w oparciu o nie wnioski badawcze.

Obserwacje astronomiczne

Moduł przedstawia techniki obserwacji zjawisk astronomicznych, takich jak ruchy Słońca, fazy Księżyca oraz zaćmienia, oraz podstawy eksploracji kosmosu. Uczestnicy poznają metody określania położenia na Ziemi za pomocą obserwacji astronomicznych oraz interpretacji danych obserwacyjnych. Po ukończeniu będą umieli analizować obserwacje, przewidywać fazy i zaćmienia oraz rozumieć praktyczne aspekty prowadzenia badań i planowania prostych eksperymentów astronomicznych.

Dynamika procesów atmosferycznych

Moduł analizuje budowę i ruchy warstw powietrznych oraz procesy termodynamiczne i dynamiczne kształtujące pogodę. Opisuje mechanizmy stref zderzenia różnych mas powietrza, regionalne zróżnicowanie klimatów oraz rolę wiatrów i cyrkulacji w ich formowaniu. Po ukończeniu uczestnik potrafi interpretować mapy synoptyczne i oceniać wpływ prądów powietrznych na lokalne i regionalne warunki pogodowe.

Dynamika procesów geologicznych

Moduł omawia przemiany Ziemi w czasie, mechanizmy kreujące jej strukturę i warunki sprzyjające powstawaniu różnych skał. Analizuje procesy kształtujące rzeźbę terenu — od erozji i akumulacji po ruchy tektoniczne — oraz ich interakcje. Po ukończeniu uczestnik potrafi rozpoznawać zagrożenia geologiczne oraz stosować podstawowe metody oceny i ograniczania ryzyka.

Dynamika procesów hydrologicznych

Moduł analizuje dynamikę wód lądowych, obejmując zasoby podziemne, systemy rzeczne i różnorodność zbiorników jeziornych. Omówione są powiązania między właściwościami gleb a retencją wody i produktywnością upraw oraz wpływ obiegów wodnych na rzeźbę terenu i ekosystemy. Po ukończeniu uczeń potrafi ocenić dostępność zasobów wodnych, rozpoznawać typy cieków i jezior oraz wnioskować o praktycznych konsekwencjach dla gospodarowania glebą i planowania przestrzennego.

Współpraca i konflikty

Moduł bada długotrwałe relacje wywodzące się z okresu kolonialnego oraz współczesne sieci gospodarcze i kulturowe łączące kraje. Analizuje też funkcje i ograniczenia instytucji ponadnarodowych w zarządzaniu współpracą, pomocą humanitarną i rozwiązywaniu sporów. Uczestnik otrzyma narzędzia do rozpoznawania przyczyn przemocy zbrojnej oraz oceny ich gospodarczych, społecznych i środowiskowych konsekwencji oraz polityk zapobiegawczych.

Struktury społeczne i urbanizacja

Moduł analizuje zróżnicowanie struktur społecznych oraz procesy koncentracji ludności w obszarach miejskich i powstawania dużych aglomeracji. Omówione są też relacje między zróżnicowaniem etnicznym, instytucjami edukacyjnymi i rozwojem gospodarczym oraz ich wpływ na mobilność i dostęp do zasobów. Po ukończeniu kursu uczeń będzie potrafił ocenić strukturalne uwarunkowania transformacji miast i interpretować ich konsekwencje dla polityk społecznych i planowania przestrzennego.

Przemiany przemysłowe i budownictwo

Moduł analizuje, jak lokalizacja, postęp technologiczny i regulacje wpływają na układ branż produkcyjnych oraz ich transformacje. Omawia znaczenie sektora budowlanego i architektury w kształtowaniu przestrzeni gospodarczej, gospodarowaniu zasobami oraz wpływie na środowisko. Po ukończeniu uczestnik rozumie mechanizmy lokalizacyjne, tworzenie klastrów i konsekwencje zmian strukturalnych dla planowania regionalnego.

Środowisko przyrodnicze Polski

Moduł analizuje relacje między składnikami przyrody w różnych regionach kraju, z uwzględnieniem budowy geologicznej i typów podłoża. Opisuje wpływ skał, działalność lodowca oraz morfologię gór, wybrzeża i obniżeń deltowych, pokazując powiązanie form terenu z procesami je kształtującymi. Po ukończeniu uczeń rozpoznaje cechy krajobrazu regionalnego, wyjaśnia mechanizmy ich powstawania i ocenia znaczenie procesów dla ochrony i użytkowania terenów.

Krajobrazy Polski

Moduł analizuje zróżnicowanie terenów w kraju, przedstawiając klasyfikacje form krajobrazowych oraz ich cechy naturalne i kulturowe. Omówione są metody oceny stanu środowiska krajobrazowego oraz narzędzia planistyczne i prawne służące zapobieganiu degradacji. Po zakończeniu uczestnik potrafi rozpoznać główne typy obszarów, przeprowadzić podstawową ocenę ich wartości i zaproponować działania ochronne oraz zaradcze.

Elementy przestrzeni geograficznej

Moduł bada relacje między działalnością gospodarczą, sposobami wykorzystania powierzchni ziemi oraz przekształceniami w obszarach zurbanizowanych. Omówione są metody oceny oddziaływań firm na lokalne ekosystemy, klasyfikacja funkcji gruntów rolnych i analiza procesów rozwoju zabudowy. Po ukończeniu uczeń będzie potrafił interpretować mapy i dane przestrzenne, identyfikować główne źródła presji środowiskowej oraz proponować rozwiązania planistyczne dla zrównoważonego użytkowania terenu.

Strefowość środowiska przyrodniczego

Moduł analizuje globalne rozmieszczenie i struktury środowiskowe wynikające z różnych stref klimatycznych, ukazując cechy krajobrazów, gleb, klimatu i bioty. Omawia mechanizmy powiązań między elementami przyrody oraz wpływ czynników niestrefowych na te układy. Po ukończeniu uczeń potrafi rozpoznawać i interpretować strefowe wzorce oraz oceniać konsekwencje zmian środowiskowych.

Problemy polityczne świata

Moduł analizuje przemiany polityczne na arenie międzynarodowej, ze szczególnym uwzględnieniem przesunięć granic i nowych zagrożeń bezpieczeństwa. Badane są także konflikty i dylematy dotyczące funkcjonowania instytucji europejskich oraz ich konsekwencje dla polityki wewnętrznej i relacji międzynarodowych. Po ukończeniu kursu uczący się potrafią ocenić przyczyny tych zjawisk i zaproponować realistyczne kierunki odpowiedzi politycznej.

Wybrane problemy społeczne

Moduł analizuje procesy związane ze strukturą ludności, przemieszczaniem się populacji, rynkiem pracy i starzeniem społeczeństw oraz instrumenty przeciwdziałania nietolerancji. Opisuje przyczyny i skutki tych zjawisk oraz ich konsekwencje społeczno-ekonomiczne na poziomie lokalnym i globalnym. Po ukończeniu uczeń potrafi interpretować dane demograficzne, oceniać polityki migracyjne i zatrudnieniowe oraz proponować strategie ograniczania wykluczenia i napięć społecznych.